De federale regering staat voor een enorme budgettaire uitdaging. Er werden allerlei maatregelen in het vooruitzicht gesteld zoals de langverwachte fiscale hervorming, de broodnodige pensioenhervorming, een btw-verlaging op groenten en fruit om gezonde voedingsgewoonten te stimuleren – zonder te weten of dit een reëel effect zal hebben op de uiteindelijke prijs voor de consument -, de btw-verlaging op energie om de facturen voor de bevolking betaalbaar te houden, enzovoort. Al deze maatregelen moeten wel ‘budgettair neutraal’ zijn en dus gecompenseerd worden door besparingen of door nieuwe inkomsten. Zoals altijd wordt ook nu weer veel hoop gesteld op meerinkomsten uit accijnzen op tabaksproducten. 

De vraag is maar of de regering eigenlijk wel beseft dat de citroen van de tabaksfiscaliteit stilaan compleet is uitgeperst. Enkele cijfers: 

• De inkomsten uit accijnzen en BTW op tabaksproducten waren in 2022 maar liefst € 128 miljoen lager dan die van 2021. Nochtans werd er in 2022 opnieuw een zware accijnsverhoging ingevoerd. Dat er ondanks accijnsverhogingen toch minder inkomsten zijn wijst erop dat steeds meer Belgische consumenten hun sigaretten en roltabak steeds minder in eigen land kopen via de normale, legale handelskanalen. 

• De meest recente studie (februari 2023) in een longitudinaal onderzoek (sinds 2007) wijst uit dat 1 sigaret op 5 die in België wordt geconsumeerd niet in België werd aangekocht en dus ook geen accijnsinkomsten oplevert voor de begroting. De overgrote meerderheid van die sigaretten werd (illegaal) ingevoerd vanuit landen waar sigaretten beduidend goedkoper zijn door lagere accijnstarieven. Het gaat vooral om Bulgarije, Turkije en Roemenië. De Belgische fiscus mist hierdoor ca. € 845 miljoen aan inkomsten. 

• De groeiende illegale handel in tabaksproducten wordt ook bevestigd door de opeenvolgende recordvangsten van illegale sigaretten in ons land. In 2021 was het aantal in beslag genomen illegale sigaretten goed voor een bedrag van 158 miljoen euro aan belastinginkomsten. In 2020 was dit nog maar 49 miljoen. Definitieve cijfers voor 2022 werden nog niet gepubliceerd, maar in augustus 2022 stond de teller al op 139 miljoen aan gederfde inkomsten. Ondanks het feit dat de douanediensten steeds meer succes boeken valt te vrezen dat de in beslag genomen illegale sigaretten nog altijd maar het topje van de ijsberg vormen. 

• Met opnieuw een forse accijnsverhoging die is doorgevoerd in januari – voor het 3de jaar op rij – rekent de overheid voor 2023 wederom op een sterke stijging van de inkomsten uit tabak. Dit lijkt weinig realistisch. De (minimale) accijns op sigaretten ligt in 2023 al 36.5% hoger dan in 2020, en op roltabak maar liefst 64.6%. Dat rokers in de huidige economische omstandigheden verder uitwijken naar andere goedkopere alternatieven hoeft dus niet te verwonderen. 

Cimabel, de Belgisch-Luxemburgse federatie van sigarettenfabrikanten roept de federale regering op om op geen bijkomende accijnsverhogingen door te voeren op tabaksproducten. De voorbije jaren is gebleken dat drastische verhogingen een tegenovergesteld effect hebben, terwijl het percentage rokers in 2022 volgens de Stichting Tegen Kanker nog steeds op hetzelfde niveau ligt als voor Covid (24%). 

Het is de hoogste tijd om het hele tabaksbeleid tegen het licht te houden en sterk in te zetten op innovaties die voor de roker beduidend minder schadelijk zijn, zoals de e-sigaret, verhitte tabaksproducten en nicotinezakjes. Landen zoals Nieuw-Zeeland, Japan en Zweden tonen duidelijk aan dat hier ongeziene vooruitgang mee kan geboekt worden in de strijd tegen de schadelijke gevolgen van het roken. In het Belgisch beleid worden deze innovaties echter nog steeds volledig miskend. De aankondiging van meerinkomsten door hogere tabaksaccijnzen, onder het mom van een krachtig anti-tabaksbeleid klinkt misschien nog steeds goed voor de tribune, maar het is meer dan ooit een manifeste misleiding van het parlement, de belastingbetaler en de kiezer. 

• Facebook
• Twitter
• LinkedIn